Uhakiki wa Kazi za Fasihi Andishi | Kuuelewa Uhakiki

By
watoto wa mamantilie orodha na mashairi ya chekacheka


Uhakiki ni kitendo cha kutathimini, kueleza, kuainisha na kutoa maoni juu ya kazi fulani ya fasihi kwa kuongozwa na kaida maalumu.

Kwa maana nyingine tunaweza kusema, uhakiki ni uchambuzi wa kina wa kazi za fasihi kama vile riwaya, tamthiliya na mashairi kwa lengo la kufafanua vipengele vya fani na maudhui.

Misingi ya uhakiki

Misingi ya uhakiki hujikita katika fani na maudhui, nazo fani na maudhui huwa na vipengele vyake ambavyo ndivyo huhakikiwa.

Kuhakiki Fani

Fani ni mbinu anazotumia mwandishi ili kuwasilisha maudhui.

Vipengele vya fani ni;

i.              Mtindo

Mtindo ni mbinu za kipekee zinazotofautisha msanii mmoja na mwingine. Mambo yaonekanayo katika mtindo ni; matumizi ya monolojia, dayolojia, barua, nyimbo, nafsi n.k

ii.            Muundo

Ni mpangilio wa visa na matukio katika kazi ya fasihi. Miongoni mwa aina za uwasilishaji wa visa na matukio ni;

Muundo wa moja kwa moja au msago

Hii ni namna ya moja kwa moja ya kusimulia matukio, yaani kuanzia tukio la kwanza hadi la mwisho kwa namna yalivyotukia.

Muundo wa urejeshi

Huu ni usimuliaji wa kurukaruka hatua, yaani msimuliaji anaweza kuanzia katikati, akaja mwisho na kumalizia na mwanzo.

iii.           Wahusika

Wahusika ni watu au viumbe ambavyo mwandishi wa fasihi huwatumia ili kufikisha ujumbe kwa jamii husika.

Wahusika hugawanywa katika makundi mawili;

Wahusika wakuu

Ni wale ambao wanajitokeza kuanzia mwanzo mpaka mwisho wa kazi ya fasihi.
Wahusika wadogo

Wahusika hawa hujitokeza mara chache na huwa na lengo la kumsaidia mhusika mkuu kufikisha ujumbe.

Wahusika hawa wawe ni wakuu au wadogo wanaweza kugawanyika katika makundi yafuatayo:

  1. Mhusika mviringo ni mhusika ambaye anabadilika kitabia na kimawazo kulingana na hali halisi ya maisha. Kwa mfano wanaweza kuanza kama watu wema lakini hali ya maisha ikawabadilisha na kuwa watu wabaya au wanaweza kuanza kama watu wabaya na hali ya maisha ikawabadilisha na kuwa watu wema.
  2. Mhusika bapa ni mhusika ambaye habadiliki kulingana na hali halisi ya maisha. Mfano; kama ni mwema basi atakuwa mwema kuanzia mwanzo wa hadithi hadi mwisho na kama ni mbaya basi atakuwa mbaya kuanzia mwanzo wa hadithi hadi mwisho.

iv.           Mandhari

Ni sehemu ambayo matukio ya kazi ya fasihi yanafanyika.

Matumizi ya lugha

Lugha ndiyo nyenzo kuu katika kazi ya fasihi, matumizi ya lugha hupita katika maeneo matatu;

1.    Tamathali za semi

2.    Misemo, methali na nahau

3.    Matumizi ya picha na taswira

Tamathali za semi

Tamathali za Usemi ni matumizi ya maneno kwa namna fulani ili kuifanya lugha iwe ya kuvutia na kuifanya kazi ya sanaa iwe ya kupendeza.

Baadhi ya tamathali za semi;

Tanakali za Sauti:Ni mbinu ya kutumia maneno yanayoiga sauti au hali fulani. Mfano ‘nyau’.

Tashibiha: Hii ni mbinu ya lugha inayolinganisha vitu au hali mbili tofauti kwa kutumia maneno ya kulinganisha; ‘kama’, ‘mithili ya’, ‘sawa na’, ‘ja’. Mfano, ‘mnene kama kabati’.

Tashihisi: Hii ni mbinu ya kupatia kitu kisicho binadamu sifa ya mwanadamu. Mfano, ‘Panya akasema, “Nani atamfunga paka kengele.”

Takriri: Ni mbinu ya kurudiarudia neno moja au kifungu cha maneno ili kusisitiza ujumbe fulani. Mfano, alikimbia, alikimbia, alikimbia hadi akashika nafasi ya kwanza.

Sitiari: Ni mbinu ya kulinganisha vitu viwili moja kwa moja kwa kutumia kiungo ‘ni’ ama ‘kuwa’. Mfano; Maisha ni mlima, Magwangwala ni mwamba.

Mubaalagha: Ni kutumia maneno yaliyotiliwa chumvi ili kusisitiza ujumbe fulani. Mfano. ‘Nina nguvu nyingi, nilimpiga kofi punda akakohoa.’

Kuhakiki Maudhui

Maudhui ni jumla ya mawazo yote yanayozungumzwa katika kazi ya fasihi.

Vipengele vya maudhui ni pamoja na;

1.    Dhamira; hili ni wazo kuu au mawazo mbalimbali yanayojitokeza katika kazi ya fasihi. Dhamira zimegawanyika katika makundi mawili, kuna dhamira kuu na dhamira ndogondogo.

2.    Migogoro; hii ni mivutano na misuguano mbalimbali katika kazi za fasihi. Migogoro inaweza kuwa kati ya wahusika, familia zao, matabaka yao, au hata katika nyadhifa mbalimbali. Vilevile migogoro yaweza kuwa ya kiuchumi, kijamii, migogoro ya nafsi, na migogoro ya kisiasa ambayo hujitokeza katika mitazamo tofauti kulingana na mtiririko wa visa na matukio yanavyopangwa na mwandishi.

3.    Ujumbe; hili ni funzo linalopatikana katika kazi ya fasihi.

4.    Msimamo; Msimamo ni ile hali ya mwandishi kuamua kufuata na kushikilia jambo fulani. Ama ni jinsi ambavyo mwandishi anatoa masuluhisho juu ya matatizo fulani katika jamii. Kuna aina mbili za msimamo,

-          Msimamo wa kiyakinifu/kimapinduzi; msimamo huu huyaangalia mambo kisayansi na hutoa masuluhisho yanayoweza kuondoa tatizo endapo yatafanyiwa kazi. Mfano suluhisho la umasikini wa nchi zinazoendelea ni kufanya kazi kwa bidii.

-          Msimamo wa kidhanifu; msimamo huu msingi wake mkuu ni mambo ya kudhani tu na ni vigumu kuyathibitisha kisayansi. Mfano. suluhisho la umasikini wa nchi zinazoendelea ni kumuomba mungu.

5.    Falsafa; ni mawazo ya busara yenye kutawaliwa na misingi mahususi juu ya asili na maana ya ulimwengu na maisha ya mwanadamu. Falsafa ya mwandishi inaweza kujulikana kwa kusoma kazi zake zaidi ya moja.

Popular posts from this blog

Jinsi ya Kuandika CV | Mfano wa CV Wasifu

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. CV au wasifu ni kitu cha lazima kwa yeyote anayeomba kazi. Watu wengi wanaokosa kazi, tatizo huwa siyo wao, bali tatizo huwa ni CV zao. Kumekuwa na makosa mengi katika uandishi wa CV jambo ambalo limesababisha watafuta kazi wengi kushindwa kuitwa kwenye usaili. Makala hii itakueleza namna sahihi ya kuandika CV, utaitwa katika ‘interview’ nyingi endapo utaandika CV sahihi. Tena nakukumbusha, kila taaluma ina aina yake ya CV, CV ya rubani haifanani na CV ya injinia. Vivyo hivyo, CV ya mpishi haifananani na CV ya Mwalimu. Pia nakukumbusha usome jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi , kwani CV huenda pamoja na barua ya maombi ya kazi. CV Bora ni Ipi? Ukurasa Mmoja au Kurasa mbili hadi tatu? CV bora ni ile yenye kurasa mbili hadi tatu. Watu wengi wanapojifunza namna ya kuandika CV, wamekuwa wakiona CV zenye ukurasa...
Read More»

Vichekesho vya Kuchekesha na Kuvunja Mbavu 1

By
Image
1. Kukosa hela ni vibaya sana, unaweza kukutana na ng’ombe ukahisi wanakusema. 2. Kama huna gari , huna nyumba, huna simu na huna hela, tofauti yako na kenge ni mkia. 3. Siyo kila anayeamka saa sita mchana ni tajiri, wengine wanapunguza saa za kuteseka. 4. Mtu mmoja aliota anaendesha gari, ikakwama kwenye matope, akaanza kuisukuma. Alipoamka, akajikuta yupo na kitanda jikoni. 5. Maisha ni ya ajabu sana, unakuta mtu hajaoa lakini chumba anachoishi kuna panya wana familia zao na yeye ndiyo anawalisha. 6. Ukiwa ugenini usinyamaze sana. Wenyeji wanaweza wakadhani unafikiria kuwaua. 7. Kila mtu anauogopa usiku. Kichaa mmoja alisikika akisema, “Usiku umeingia waniroge tena.” 8. Pombe mbaya, nimekutana na mlevi anatafuta wanawake wembamba atengeneze fagio. 9. Niliwahi kupanda basi, dereva analalamika njia nzima, “Nimefanya kazi miaka mingi, mafanikio hakuna. Sasa leo mwisho.” Abiria wakaanza kuomba kushuka mmojammoja. 10. Mchana hupati hela, usiku hupati usingizi. Kwa kifupi...
Read More»

Jinsi ya Kuandika Barua ya Maombi ya Kazi Mwaka 2024

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. Umewekeza katika elimu yako, una kila sifa ya kupata kazi fulani lakini hupati kazi hiyo, inawezekana kabisa sababu mojawapo inayokufanya usipate kazi unayoitaka ni kutokujua kuandika barua ya maombi ya kazi au unapoandika, unaandika katika namna mbaya inayofanya waajiri wakupuuze. Kwa muda mrefu nimekuwa nikiulizwa na wanafunzi na wasomaji wa mtandao wangu kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiswahili, na wengine huuliza kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiingereza. Waombaji wengi huuliza kuhusu maombi ya kazi ya udereva, hotelini, kazi za polisi, ualimu, afya utendaji wa kijiji na kazi chungu nzima ambazo haziwezi kutosha hapa zikiandikwa. Kazi zote siku hizi zinahitaji kuandika barua, hata kama unataka kujitolea, lazima utaandika barua! Isivyo bahati ni kuwa, hata mtandaoni ...
Read More»