Udhamini wa Kazi za Fasihi
Udhamini ni tendo la kumchukulia
mtu dhamana au kugharamia kitu fulani. Udhamini umegawanyika katika aina mbili
ambazo ni:
-
Udhamini
wa ushawishi.
-
Udhamini
wa nguvu.
Udhamini wa ushawishi
Udhamini huu huwashawishi watu
kwa vitu vivutiavyo kama pesa.
UDHAMINI WA NGUVU
Huu hutumia nguvu na mabavu. Kama
ni serikali basi hutumia vyombo vyake vyote vya usalama kama: Jeshi, polisi na
magereza.
Sababu za udhamini
i.
Ukosefu
wa fedha kwa waandishi. Waandishi wengi huwa hawana fedha za kuweza kuchapa
miswada ya kazi zao. Hivyo hutegemea kupewa msaada fulani kutoka watu wenye
fedha ili waweze kutimiza azima hiyo. Nchini Tanzania, kuwepo kwa vitabu vya
fasihi ya watoto kulitokana na udhamini uliofanywa na mashirika ya nje.
ii.
Kutafuta
umaarufu. Hii hutokea pande zote mbili. Inawezekana mdhamini akataka kupata
umaarufu kupitia kazi za mwandishi anayefahamika, au mwandishi akataka kupata
umaarufu baada ya kazi yake kudhaminiwa na kutoka.
iii.
Kutafuta
fedha. Waandishi wengi hutafuta udhamini ili waweze kujipatia fedha kupitia
kazi zao. Kadhia hii imepelekea kuongezeka kwa kazi za fasihi zilizojaa mahaba
mengi na mafunzo kiduchu.
iv.
Kulazimishwa.
Kuna wasanii hufanyiwa udhamini wa lazima. Nao kwa kuhofia kazi zao kushindwa
kusomwa au kudhibitiwa hujikuta wakikubali yaishe na kuanza kufanya kama jinsi
mdhamini anavyotaka.
Hasara za udhamini
i.
Msanii
anakuwa mtumwa wa mdhamini. Msanii hutakiwa kuandika yale ambayo yanakubalika
kwa mdhamini, hii humpotezea uhuru wake wa kuandika kile kinachoifaa jamii
yake.
ii.
Kulingana
na uduchu wa fedha zitolewazo na mdhamini, mapana ya uandishi wa msanii
hupungua na kujikuta akiandika kazi ambazo hazijafanyiwa utafiti wa kutosha.
iii.
Kazi
ya mwandishi huwa ni mali ya mdhamini. Hii huambatana na kuendeleza maslahi ya
mdhamini.
iv.
Waandishi
huanza kuandika kazi zao kwa kutafuta pesa. Mlengo wa wasanii kutoka kuikomboa
jamii na kuielimisha hutenguka na kujikuta wakiandika kazi zitakazo waingizia
kipato na kumfurahisha mdhamini.
v.
Kuibuka
kwa matabaka. Tabaka la mwenye nacho husimama mdhamini na asiyenacho
huwakilishwa na msanii mwenyewe. Katika matabaka haya mawili, mahusiano ya
kinyonyaji yametawala ambapo mdhamini humnyonya msanii.
vi.
Kuibuka
kwa fasihi mpya. Udhamini umepelekea kuibuka kwa uandishi mpya wa fasihi –
fasihi pendwa. Kazi hizi za fasihi hazina uhalisia na jamii yetu, lakini ndizo
hupendwa sana na kusomwa na watu wengi.
Faida za udhamini
i.
Huwasaidia
waandishi wapya kuchapisha kazi zao na jamii kuweza kuzisoma.
ii.
Kwa
kuwa mdhamini hutoa fedha, wasanii huweza kufanya utafiti ili kuandika kazi bora
zaidi.
iii.
Udhamini
husaidia kazi ya mwandishi kuweza kuifikia jamii na kuufanya ujumbe wake usomwe
na kusaidia harakati za ujenzi wa jamii mpya.