Nadharia ya Fasihi | Fasihi Simulizi

By
Fasihi Simulizi

Kwa kuwa fasihi simulizi ni dhana pana, wataalamu wengi wameeleza maana yake:
Fasihi simulizi ni aina ya fasihi ambayo hutumia mdomo katika kuumbwa, kuwasilishwa na kusambazwa kwa wasikilizaji na watumiaji wake. (Matteu; 1983).
Fasihi simulizi ni masimulizi tunayopokea mdomo kwa mdomo, si masimulizi yaliyoandikwa tangu awali, kwa ajili hii basi, tutaona kuwa katika fasihi simulizi mna utumiaji wa ulumbi. (Kirumbi; 1975).
Kwa ujumla, fasihi simulizi ni fasihi ambayo huwasilishwa kwa njia ya masimulizi yatumiayo mdomo.

Vipera vya Fasihi Simulizi

i.             Hadithi
ii.            Ushairi
iii.           Semi
iv.          Sanaa za maonyesho

1.   Hadithi

Hadithi ni tungo za fasihi za masimulizi zitumiazo lugha ya nathari.

Hadithi ina tanzu zifuatazo:
i.             Ngano
ii.            Tarihi/ visakale
iii.           Visasili
iv.          Vigano
v.           Soga

Ngano

Ni hadithi za kimapokeo zitumiazo wahusika kama wanyama, miti na watu kueleza au kuonya kuhusu maisha. (Masebo & Nyangwine; 2007).

Tarihi/ Visakale

Ni hadithi ambazo husimulia kuhusu matukio ya kale. Matukio haya huenda yakawa ya kweli au ya kibunifu.

Visasili

Ni hadithi ambazo husimulia kuhusu asili ya vitu fulani. Kwa mfano, asili ya fisi kuwa na miguu mifupi ya nyuma, asili ya mbuzi kuwa na mkia mfupi… n.k

Vigano

Ni hadithi zinazoeleza makosa au uovu wa watu ili kusaidia kurejesha maadili yaliyopotea. Nahau na methali hutumiwa na vigano kama nyenzo ya kuufikisha ujumbe huo.

Soga

Ni hadithi ambazo hueleza mambo kwa njia ya ucheshi.

2.   Ushairi

Ushairi ni fungu linalojumuisha tungo zote zenye kutumia mapigo kwa utaratibu maalum.

Vipera vya Ushairi

-      Mashairi
-      Nyimbo
-      Ngonjera
Mashairi ni mtungo wa kisanaa wenye mpangilio maalumu wa lugha ya mkato, unaoelezea hisia kwa kufuata na kuheshimu utaratibu wa urari na muwala maalumu.
Nyimbo ni tungo zenye mahadhi ya kupanda na kushuka kwa sauti.
Ngonjera ni mashairi ya kujibishana baina ya watu wawili.

3.   Semi

Semi ni fungu la tungo la fasihi simulizi ambazo ni fupi fupi zenye kutumia picha, tamathali za semi na ishara.
Vipera vya semi ni;

Methali

Methali ni usemi wa kisanii wa kimapokeo unaofikiriwa na jamii kuwa kweli na unaotumiwa kufumbia au kupigia mfano na huwa umebeba maana pana kuliko maneno yenyewe yanayotumiwa k.m. ‘hasira za mkizi furaha ya mvuvi.’ (TUKI; 2010).

Misemo

Ni fungu au mafungu ya maneno ambayo hutumiwa na jamii ya watu kwa namna maalumu ili kutoa mafunzo. Kwa mfano, ‘Mpaji ni Mungu.’

Nahau

Ni fungu la maneno lenye maana maalumu isiyotokana na maana za kawaida za maneno hayo. Kwa mfano, ‘Tia chumvi.’

Vitendawili

Ni maneno yanayoficha maana ya kitu isijulikane kwa urahisi.

4.   Sanaa za maonyesho


Sanaa za maonyesho zinajumuisha: Michezo, majigambo, ngoma, miviga, michezo ya watoto, ngojera  na vichekesho.

Popular posts from this blog

Jinsi ya Kuandika CV | Mfano wa CV Wasifu

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. CV au wasifu ni kitu cha lazima kwa yeyote anayeomba kazi. Watu wengi wanaokosa kazi, tatizo huwa siyo wao, bali tatizo huwa ni CV zao. Kumekuwa na makosa mengi katika uandishi wa CV jambo ambalo limesababisha watafuta kazi wengi kushindwa kuitwa kwenye usaili. Makala hii itakueleza namna sahihi ya kuandika CV, utaitwa katika ‘interview’ nyingi endapo utaandika CV sahihi. Tena nakukumbusha, kila taaluma ina aina yake ya CV, CV ya rubani haifanani na CV ya injinia. Vivyo hivyo, CV ya mpishi haifananani na CV ya Mwalimu. Pia nakukumbusha usome jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi , kwani CV huenda pamoja na barua ya maombi ya kazi. CV Bora ni Ipi? Ukurasa Mmoja au Kurasa mbili hadi tatu? CV bora ni ile yenye kurasa mbili hadi tatu. Watu wengi wanapojifunza namna ya kuandika CV, wamekuwa wakiona CV zenye ukurasa...
Read More»

Fasihi ni Zao la Jamii | Harusi ya Dogoli na Vuta n’kuvute

By
Image
Swali Kwa mifano dhahiri kutoka katika riwaya ya Harusi ya Dogoli ya Athumani Mauya na Vuta N’kuvute ya Shafi Adam Shafi, jadili dai kuwa, fasihi ni zao la jamii. Jibu Zipo maana nyingi za fasihi zilizotolewa na wataalamu mbalimbali. Ya kwanza ni ile inayosema, Fasihi ni kioo cha maisha. Kwa maana kwamba, mtu anaweza akajitazama, akaona taswira yake na akajirekebisha, (Nkwera, 1970). Kwa ujumla, fasihi ni sanaa inayotumia lugha ili kufikisha ujumbe wake kwa jamii. Fasihi ni zao la jamii, hii ina maana kuwa, kazi zote za fasihi huandikwa kutoka katika jamii. Yaani fasihi huchota mambo fulani yaliyopo katika jamii ndipo ikaandikwa. Mifano dhahiri ya kauli hii, inajadiliwa kupitia riwaya mbili: Vuta N’kuvute yake Shafi Adam Shafi na Harusi ya Dogoli yake Athumani Mauya. Fasihi ni zao la jamii kwani inapata dhamira zake katika jamii. Katika Vuta N’kuvute Mwandishi anajadili dhamira ya mapenzi ameiga mapenzi halisi yaliyo katika jamii yetu na kuyaweka katika kitabu. Tunamuona k...
Read More»

Jinsi ya Kuandika Barua ya Maombi ya Kazi Mwaka 2024

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. Umewekeza katika elimu yako, una kila sifa ya kupata kazi fulani lakini hupati kazi hiyo, inawezekana kabisa sababu mojawapo inayokufanya usipate kazi unayoitaka ni kutokujua kuandika barua ya maombi ya kazi au unapoandika, unaandika katika namna mbaya inayofanya waajiri wakupuuze. Kwa muda mrefu nimekuwa nikiulizwa na wanafunzi na wasomaji wa mtandao wangu kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiswahili, na wengine huuliza kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiingereza. Waombaji wengi huuliza kuhusu maombi ya kazi ya udereva, hotelini, kazi za polisi, ualimu, afya utendaji wa kijiji na kazi chungu nzima ambazo haziwezi kutosha hapa zikiandikwa. Kazi zote siku hizi zinahitaji kuandika barua, hata kama unataka kujitolea, lazima utaandika barua! Isivyo bahati ni kuwa, hata mtandaoni ...
Read More»