Dhima Tano za Mofimu KI Katika Lugha ya Kiswahili

By
Mti Mkubwa

Siku zote ambazo nilisimamia mitihani ya taifa, nilisimamia wanafunzi waliokuwa shule. Sikuwahi kusimamia wanafunzi wa kujitegemea mpaka ilipowadia mwaka fulani ambapo nilipangwa kwenda kusimamia mtihani wa taifa katika shule fulani ndani ya jiji la Dar es Salaam.

Muda ulipowadia, nilifika katika kituo changu, baada ya kufuata taratibu zote, nilisimama pembezoni ya mti ili niweze kuwaona wanafunzi waliokuwa wakifika shuleni hapo tayari kufanya mtihani.

Alipita binti mmoja mrembo sana ambaye naye alikuwa miongoni mwa wale wanaofanya mtihani, kwa sababu ya urembo wake, nilikosa nguvu za kusimama na isingekuwa kuushikilia ule mti, ningedondoka! Hata hivyo, nilikaa katika hali ya kuhisi kizunguzungu kwa muda wa dakika tano, hali ilipokuwa shwari, nikaelekea darasani ambako ndipo mtihani ulikuwa ukifanyika.

Niliingia darasani, mimi na mwenzangu mmoja tuliyekuwa tunasimamia pamoja, tulitimiza taratibu zote na mtihani ulianza. Katika chumba hiki cha mtihani, yule binti mrembo sana, alikuwamo na alikaa siti za katikati.

Wakati mtihani ukiendelea, nilitembea hapa na pale, nikipiga jicho huku na kule ili kuhakikisha mtihani unafanyika kwa kufuata sheria hizi na zile.

Katika hali isiyo ya kawaida, yule binti mrembo sana, mara baada ya kukaribia alipokaa, alificha kitu kwa haraka, nami nilisogea kwa kasi ileile aliyotumia kuficha kile kitu, nikafunua karatasi yake na kuona karatasi moja ndefu isiyokuwa sehemu ya mtihani ambayo iliandikwa baadhi ya mada za somo la Kiswahili.

“Nisamehe mwalimu…nitakupa chochote unachotaka,” alinong’ona mrembo akiwa amesogeza mdomo wake karibu na sikio langu. Nikatabasamu kama kitoto cha mamba, kisha nikalamba midomo hata ungedhani ni mwanamziki anahojiwa. Hoja ya kupewa chochote ilinifurahisha na kunipa matumaini mapya. Hata hivyo, haikutosha kunitoa katika misingi.

Niliichukua karatasi yake ya mtihani na ile ya kujibia, nikaandika vitu fulani, alipoona nilichoandika, machozi yalimbubujika na matone saba yalidondoka haraka, tone la nane nililidaka, kisha nikamwambia, “Simama juu, nisubiri pale nje.”

Mimi na wasimamizi wenzangu tulifanya taratibu zote zinazohusu mwanafunzi aliyevunja sheria za mtihani, ili kubaki na kumbukumbu, nikapiga picha upande mmoja wa majibu aliyoingia nayo yule mrembo, na majibu hayo yalisomeka hivi:

Dhima za Mofimu KI

“Taja dhima tano za mofimu ‘KI’ katika sarufi kisha tunga sentensi mbili kwa kila dhima.”

1.   Hutumika kudogesha

Mifano: Kitoto kinacheza mpira.

Kimeza kimesombwa na mafuriko.

2.   Huonyesha idadi

Mifano: Kijiji kimependezeshwa na bustani za matunda.

Kitabu hiki kinakurasa nne pekee.

3.   Huonyesha upatanishi wa kisarufi

Mifano: Kiatu kimechakaa kama mvaaji wake.

Kiti kimepatikana mtoni.

4.   Kuonyesha mtendwa katika tungo

Anachokipenda kimependwa na wenye nguvu.

Anachokitafuna hana uwezo wa kukimeza.

5.   Kuonyesha kuendelea kwa tendo

Nilipofika kwao alikuwa akicheza.

Alikuwa akisakata dansa bila hofu ya wakwe.

Popular posts from this blog

Jinsi ya Kuandika CV | Mfano wa CV Wasifu

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. CV au wasifu ni kitu cha lazima kwa yeyote anayeomba kazi. Watu wengi wanaokosa kazi, tatizo huwa siyo wao, bali tatizo huwa ni CV zao. Kumekuwa na makosa mengi katika uandishi wa CV jambo ambalo limesababisha watafuta kazi wengi kushindwa kuitwa kwenye usaili. Makala hii itakueleza namna sahihi ya kuandika CV, utaitwa katika ‘interview’ nyingi endapo utaandika CV sahihi. Tena nakukumbusha, kila taaluma ina aina yake ya CV, CV ya rubani haifanani na CV ya injinia. Vivyo hivyo, CV ya mpishi haifananani na CV ya Mwalimu. Pia nakukumbusha usome jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi , kwani CV huenda pamoja na barua ya maombi ya kazi. CV Bora ni Ipi? Ukurasa Mmoja au Kurasa mbili hadi tatu? CV bora ni ile yenye kurasa mbili hadi tatu. Watu wengi wanapojifunza namna ya kuandika CV, wamekuwa wakiona CV zenye ukurasa...
Read More»

Vichekesho vya Kuchekesha na Kuvunja Mbavu 1

By
Image
1. Kukosa hela ni vibaya sana, unaweza kukutana na ng’ombe ukahisi wanakusema. 2. Kama huna gari , huna nyumba, huna simu na huna hela, tofauti yako na kenge ni mkia. 3. Siyo kila anayeamka saa sita mchana ni tajiri, wengine wanapunguza saa za kuteseka. 4. Mtu mmoja aliota anaendesha gari, ikakwama kwenye matope, akaanza kuisukuma. Alipoamka, akajikuta yupo na kitanda jikoni. 5. Maisha ni ya ajabu sana, unakuta mtu hajaoa lakini chumba anachoishi kuna panya wana familia zao na yeye ndiyo anawalisha. 6. Ukiwa ugenini usinyamaze sana. Wenyeji wanaweza wakadhani unafikiria kuwaua. 7. Kila mtu anauogopa usiku. Kichaa mmoja alisikika akisema, “Usiku umeingia waniroge tena.” 8. Pombe mbaya, nimekutana na mlevi anatafuta wanawake wembamba atengeneze fagio. 9. Niliwahi kupanda basi, dereva analalamika njia nzima, “Nimefanya kazi miaka mingi, mafanikio hakuna. Sasa leo mwisho.” Abiria wakaanza kuomba kushuka mmojammoja. 10. Mchana hupati hela, usiku hupati usingizi. Kwa kifupi...
Read More»

Jinsi ya Kuandika Barua ya Maombi ya Kazi Mwaka 2024

By
Image
Kitaalamu Zaidi, Tunaweza Kukuandikia Barua ya Maombi ya Kazi na CV Uitwe Katika Usaili na Upate Kazi. Barua Tsh. 5,000/= na CV Tsh. 9,000/=. Gusa Hapa Kuwasiliana Nasi. Umewekeza katika elimu yako, una kila sifa ya kupata kazi fulani lakini hupati kazi hiyo, inawezekana kabisa sababu mojawapo inayokufanya usipate kazi unayoitaka ni kutokujua kuandika barua ya maombi ya kazi au unapoandika, unaandika katika namna mbaya inayofanya waajiri wakupuuze. Kwa muda mrefu nimekuwa nikiulizwa na wanafunzi na wasomaji wa mtandao wangu kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiswahili, na wengine huuliza kuhusu jinsi ya kuandika barua ya maombi ya kazi kwa kiingereza. Waombaji wengi huuliza kuhusu maombi ya kazi ya udereva, hotelini, kazi za polisi, ualimu, afya utendaji wa kijiji na kazi chungu nzima ambazo haziwezi kutosha hapa zikiandikwa. Kazi zote siku hizi zinahitaji kuandika barua, hata kama unataka kujitolea, lazima utaandika barua! Isivyo bahati ni kuwa, hata mtandaoni ...
Read More»